طلاق به درخواست زوجه؛ تعریف و تفاوتها
طلاق از طرف زن در قانون جدید
طلاق به درخواست زوجه در نظام حقوقی ایران تنها در شرایط خاصی امکانپذیر است.
بر اساس قانون جدید طلاق از طرف زن، مواردی مانند
عُسر و حَرَج (سختی غیرقابل تحمل)، عدم پرداخت نفقه، غیبت طولانیمدت شوهر، تحقق شروط ضمن عقد و داشتن وکالت در طلاق
از مهمترین دلایل قانونی محسوب میشوند.
برخلاف مردان که از حق طلاق نامحدود برخوردارند، زنان باید با ارائه مدارک و مستندات محکمهپسند،
دادگاه خانواده را قانع کنند که ادامه زندگی برایشان غیرممکن یا همراه با مشقت شدید است.
اهمیت قانون جدید طلاق از طرف زن
این قانون از یکسو حمایت از حقوق زنان در شرایط دشوار زناشویی را هدف قرار داده
و از سوی دیگر مانع از سوءاستفاده از حق طلاق میشود.
قانونگذار با ایجاد مکانیسمهای دقیق و مستند، تلاش کرده تا هم استحکام نهاد خانواده حفظ شود
و هم برای زنانی که در معرض آسیباند راهکار قانونی فراهم گردد.
این رویکرد متعادل، نشانهای از درک عمیق قانونگذار از واقعیتهای اجتماعی و خانوادگی است.
شرایط و موارد طلاق از طرف زن
مطابق اصلاحیه ماده 1133 قانون مدنی،
زن نیز میتواند در شرایط مندرج در مواد 1119، 1129، 1130 و 1029 قانون مدنی
از دادگاه تقاضای طلاق کند.
این موارد به شرح زیر است:
- داشتن وکالت در طلاق از همسر.
- عدم پرداخت نفقه یا ناتوانی مرد در پرداخت آن.
- اثبات عُسر و حَرَج زوجه (سختی غیرقابل تحمل در زندگی مشترک).
- غیبت شوهر بیش از چهار سال متوالی.
وکالت در طلاق برای زوجه
طبق ماده 1119 قانون مدنی، طرفین عقد ازدواج میتوانند شرط کنند که در صورت بروز برخی وضعیتها، زن وکیل در طلاق باشد. به عنوان مثال، اگر شوهر همسر دیگری اختیار کند، ترک انفاق نماید، یا رفتار او ادامه زندگی را غیرقابل تحمل کند، زن میتواند پس از اثبات تحقق شرط در دادگاه، خود را مطلقه سازد.
دفاتر رسمی ازدواج معمولاً این شروط را در قالب شروط دوازدهگانه ضمن عقد نکاح درج میکنند. در سالهای اخیر، علاوه بر وکالت مشروط، نوعی وکالت مطلق در طلاق نیز رواج یافته است که در آن، زن هر زمان بخواهد میتواند با رعایت تشریفات قانونی، از طریق وکیل خانواده، دادخواست طلاق خود را ثبت نماید.
عدم پرداخت نفقه یا عجز از پرداخت
بر اساس ماده 1129 قانون مدنی، اگر شوهر از پرداخت نفقه خودداری کند یا توانایی پرداخت آن را نداشته باشد، زن میتواند به دادگاه مراجعه و درخواست طلاق دهد. در این حالت، دادگاه پس از بررسی مدارک، شوهر را ملزم به پرداخت میکند و در صورت عدم اجرای حکم، وی را مجبور به طلاق خواهد نمود.
عسر و حرج زوجه
طبق ماده 1130 قانون مدنی، عسر و حرج یعنی وضعیتی که ادامه زندگی برای زن غیرقابل تحمل باشد. نمونههایی از مصادیق عسر و حرج عبارتند از:
- ترک زندگی خانوادگی توسط شوهر حداقل شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در یک سال.
- اعتیاد شوهر به مواد مخدر یا مشروبات الکلی.
- محکومیت قطعی شوهر به حبس پنج سال یا بیشتر.
- ضرب و شتم یا سوءرفتار مستمر شوهر نسبت به زن.
- ابتلای شوهر به بیماریهای صعبالعلاج روانی یا جسمی.
غیبت شوهر بیش از چهار سال
به موجب ماده 1029 قانون مدنی، اگر مرد به مدت چهار سال کامل مفقودالاثر باشد، زن میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند. در این حالت، پس از درج سه نوبت آگهی در روزنامههای رسمی و گذشت یک سال از آخرین آگهی، دادگاه حکم طلاق به درخواست زن را صادر میکند.
جمعبندی
قانون جدید طلاق از طرف زن تلاشی است برای برقراری تعادل میان حفظ کیان خانواده و حمایت از زنان در شرایط دشوار زندگی مشترک. با وجود پیچیدگیهای قانونی، بهرهگیری از یک وکیل متخصص طلاق از طرف زن میتواند روند رسیدگی را سریعتر، مستندتر و بدون اتلاف زمان پیش ببرد. گروه حقوقی وکیلان وب آماده ارائه مشاوره و پیگیری کامل اینگونه پروندههاست.
مراحل طلاق از طرف زن (زوجه)
طلاق زوجه فرآیندی است که باید بر اساس قانون حمایت خانواده و مواد
۱۱۱۹، ۱۱۲۹، ۱۱۳۰ و ۱۰۲۹ قانون مدنی انجام شود.
زن تنها در صورت احراز یکی از شرایط قانونی، میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند.
در ادامه، مراحل درخواست طلاق از طرف زن از ابتدا تا پایان را به صورت کامل توضیح میدهیم:
مرحله اول: مشاوره حقوقی و بررسی دلایل قانونی
پیش از هر اقدامی، زوجه باید با یک وکیل متخصص طلاق از طرف زن مشورت کند تا بررسی شود
آیا شرایط قانونی لازم برای طلاق وجود دارد یا خیر.
دلایل قابل استناد میتواند شامل عُسر و حَرَج (سختی و مشقت غیرقابل تحمل)، ترک انفاق،
اعتیاد، سوءرفتار، حبس طولانیمدت شوهر یا غیبت بیش از چهار سال باشد.
در این مرحله، مدارک اولیه مانند عقدنامه، شناسنامه، کارت ملی و مستندات اثباتی آماده میشود.
مرحله دوم: ثبت دادخواست در سامانه ثنا و دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
پس از آمادهسازی مدارک، وکیل یا خود زوجه باید وارد سامانه ثنا قوه قضاییه شده
و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست طلاق از طرف زن را ثبت کند.
در متن دادخواست باید **دلایل قانونی طلاق** (مانند استناد به مواد ۱۱۲۹ یا ۱۱۳۰ قانون مدنی) و **مدارک مربوطه** بهصورت دقیق ذکر شود.
نکته: اگر زوجه وکالت در طلاق از همسرش داشته باشد، میتواند بدون اثبات دلایل عسر و حرج،
از این حق استفاده کند و مستقیماً تقاضای طلاق نماید.
مرحله سوم: ارجاع پرونده به دادگاه خانواده
پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده میشود.
دادگاه با توجه به موضوع، از زوج دعوت میکند تا در جلسه رسیدگی حضور یابد.
اگر شوهر در جلسه حاضر نشود یا لایحه دفاعی ارسال نکند، دادگاه بر اساس مدارک موجود تصمیم میگیرد.
در صورت لزوم، ممکن است دادگاه دستور **ارجاع به داوری یا مشاوره خانواده** را صادر کند تا امکان سازش بررسی شود.
مرحله چهارم: ارائه مستندات و ادله اثباتی
در این مرحله، زوجه یا وکیل او باید **دلایل و مدارک قانونی طلاق** را به دادگاه ارائه دهد.
برای مثال:
- برای اثبات عدم پرداخت نفقه، رأی قطعی دادگاه قبلی یا گزارش اجرای احکام ارائه میشود.
- برای اثبات اعتیاد یا سوءرفتار، گواهی پزشکی قانونی یا شهادت شهود قابل ارائه است.
- در مورد حبس یا غیبت شوهر، رأی محکومیت یا گواهی مفقودی ضمیمه دادخواست میشود.
مرحله پنجم: صدور رأی دادگاه و گواهی عدم امکان سازش
در صورت اثبات شرایط طلاق، دادگاه خانواده رأی به **طلاق از طرف زن** صادر کرده و گواهی عدم امکان سازش را به زوجه یا وکیل او تحویل میدهد. این گواهی برای مدت سه ماه اعتبار دارد و در این مدت باید برای اجرای طلاق به دفتر رسمی طلاق مراجعه شود.
مرحله ششم: مراجعه به دفتر طلاق و اجرای صیغه طلاق
زوجه پس از دریافت گواهی از دادگاه، باید به **دفتر رسمی طلاق** مراجعه کند. در صورتی که شوهر حاضر به حضور در دفتر نباشد، اجرای حکم با دستور قاضی و حضور نماینده دادگاه انجام میشود و طلاق در غیاب زوج نیز ثبت خواهد شد.
مرحله هفتم: ثبت نهایی و دریافت سند طلاق
پس از اجرای صیغه طلاق و امضای اسناد رسمی، اطلاعات طلاق در **سامانه ثبت احوال کشور** ثبت میشود و سند طلاق رسمی به نام زوجه صادر میگردد. از این مرحله به بعد، طلاق بهصورت قانونی و قطعی در سیستم قضایی کشور ثبت شده است.
نکته مهم:
اگر زوجه در طول زندگی مشترک دچار شرایط عسر و حرج شده باشد (مانند خشونت، اعتیاد یا ترک زندگی توسط زوج)، حتی بدون رضایت شوهر نیز میتواند با رأی دادگاه، از حق قانونی خود برای طلاق استفاده کند.
جمعبندی
طلاق از طرف زن فرآیندی دقیق و قانونی است که نیازمند ارائه مستندات، رعایت تشریفات و پیگیری مستمر است. همراهی یک وکیل مجرب در دعاوی خانواده میتواند روند رسیدگی را تسریع کرده و از تضییع حقوق زوجه جلوگیری کند. گروه وکلای وکیلان وب آماده ارائه خدمات تخصصی در زمینه طلاق از طرف زن، تنظیم دادخواست، دفاع و اجرای حکم طلاق در سراسر کشور است.
دلایل قانونی برای طلاق به درخواست زن (نمونههای پرکاربرد)
- عسر و حرج: ایجاد مشقت غیرقابلتحمل برای زوجه (مصداقها: ضرب و جرح/سوءرفتار شدید، اعتیاد مضر و غیرقابل درمان، محکومیت کیفری مؤثر و طویلالمدت، ابتلا به بیماریهای سخت و واگیردار، ترک زندگی، بیمسئولیتی شدید و…)
- ترک انفاق: خودداری شوهر از پرداخت نفقه واجب با تمکن مالی.
- ترک زندگی خانوادگی: غیبت طولانی و بیخبر ماندن از وضعیت زوج.
- ازدواج مجدد بدون رضایت/اذن قانونی: نقض تعهدات زوج نسبت به زندگی مشترک.
- سوءرفتار و سوءمعاشرت: توهین/خشونت مستمر، هتک حرمت، تهدید جدی.
- محکومیت قطعی مؤثر: حبس بلندمدت یا جرایم مخلّ زندگی خانوادگی.
- بیماریهای صعبالعلاج یا واگیردارِ مضر: به نحوی که ادامهٔ زندگی را دشوار کند.
شروط ضمن عقد (۱۲گانه)؛ مسیر قراردادیِ طلاق
بسیاری از سندهای ازدواج شامل شروط ضمن عقد هستند که در صورت تحقق، به زن حق گرفتن وکالت در طلاق یا حق درخواست طلاق میدهند (مثل ترک زندگی، سوءرفتار، محکومیت مؤثر، ازدواج مجدد و…). اگر هر شرطی محقق شود، با اثبات وقوع شرط میتوان سریعتر به نتیجهٔ مطلوب رسید.
ادله و مستندسازی مؤثر
- پروندههای کیفری/شکایات ثبتشده، آرای قطعی، گزارشهای ضابطین
- گزارش پزشکی قانونی (آسیبدیدگی، ترک انفاق، اعتیاد و…)
- پرینت تراکنشهای بانکی/اثبات تمکن مالی زوج در ترک انفاق
- شهادت شهود معتبر، استشهادیه
- مکاتبات و پیامها، گزارش مددکاری/بهزیستی (در صورت وجود)
مراحل در ثنا، مشاوره و دادگاه — گامبهگام
جمعآوری ادله و مشاوره حقوقی
ابتدا دلایل را مستند کنید و استراتژی پرونده را با وکیل هماهنگ کنید.
مشاوره/غربالگری خانواده (سامانه تصمیم)
گواهیهای لازم بعد از جلسات صادر و به پرونده الصاق میشود.
ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی (ثنا)
خواسته: طلاق به درخواست زوجه؛ پیوست: ادله، مدارک هویتی، سند ازدواج، گواهیها.
رسیدگی شعبه خانواده
بررسی ادله، اخذ دفاعیات زوج، ارجاع به کارشناسی در صورت لزوم.
صدور رأی و ثبت دفترخانه
پس از قطعیت یا اسقاط مهلتها، برای ثبت رسمی به دفترخانه مراجعه میشود.
مدارک لازم
| مدرک | توضیح | الزام |
|---|---|---|
| سند ازدواج | اصل یا رونوشت رسمی | ضروری |
| شناسنامه و کارت ملی | برای احراز هویت | ضروری |
| ادلهٔ عسر و حرج/سایر دلایل | آرا، گزارشها، گواهیها، مستندات بانکی و… | ضروری |
| گواهیهای مشاوره/غربالگری | مطابق رویه جاری | ضروری |
| گواهیهای پزشکی (در صورت اقتضا) | پزشکی قانونی/آزمایشها | حسب مورد |
حقوق مالی زوجه: مهریه، نفقه، اجرتالمثل
مهریه
قابل مطالبه در هر حالت؛ میتواند همزمان با دعوای طلاق یا مستقل پیگیری شود. امکان توقیف اموال/حسابها در چارچوب قانون وجود دارد.
نفقهٔ معوقه و جاری
در صورت تمکین و ترک انفاق از سوی زوج، قابل مطالبه است. میتواند کیفری و حقوقی پیگیری شود.
اجرتالمثل ایام زوجیت
بر مبنای نظر کارشناس و نوع کارهایی که خارج از وظایف شرعی به درخواست زوج انجام شده است.
مطالب مرتبط: مهریه · نفقه · اجرتالمثل
حضانت، نفقهٔ فرزند و ملاقات
حضانت و نفقهٔ فرزند پس از طلاق از طرف زن
یکی از مهمترین موضوعات پس از طلاق از طرف زن، تعیین تکلیف حضانت و نفقهٔ فرزندان مشترک است.
قانونگذار در قانون مدنی ایران و قانون حمایت خانواده،
مقررات دقیقی را برای حفظ منافع کودک و تأمین آیندهٔ او در نظر گرفته است.
حضانت فرزند در قانون ایران
بر اساس ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی،
حضانت فرزند تا هفتسالگی با مادر است و پس از آن، در صورت اختلاف،
دادگاه خانواده با توجه به مصلحت کودک تصمیم میگیرد.
حضانت به معنای نگهداری، مراقبت، تربیت و سرپرستی فرزند است و
هدف از آن حفظ سلامت جسمی و روحی کودک در محیطی امن و سالم میباشد.
در صورتی که پدر یا مادر شرایط لازم را نداشته باشند (مانند اعتیاد، سوءرفتار یا ناتوانی در نگهداری)،
دادگاه میتواند حضانت را به دیگری واگذار کند.
بنابراین، معیار اصلی برای قاضی، **مصلحت فرزند** است، نه صرفاً سن یا جنسیت والدین.
حق ملاقات فرزند
حتی در صورتی که حضانت به یکی از والدین سپرده شود،
والد دیگر همچنان حق دارد فرزند خود را ملاقات کند.
زمان و مکان ملاقات معمولاً با توافق طرفین تعیین میشود و
در صورت اختلاف، دادگاه خانواده تصمیم نهایی را اتخاذ میکند.
محروم کردن والد دیگر از دیدار کودک، تخلف محسوب شده
و قابل پیگیری قانونی است.
نفقهٔ فرزند پس از طلاق
طبق ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی،
پرداخت نفقهٔ فرزند بر عهدهٔ پدر است و
این تکلیف تا زمانی که فرزند توانایی مالی برای تأمین نیازهای خود نداشته باشد، ادامه دارد.
نفقه شامل مواردی مانند خوراک، پوشاک، مسکن، هزینه تحصیل و درمان میباشد.
اگر پدر از پرداخت نفقه خودداری کند،
مادر یا قیم قانونی میتواند از طریق دادگاه خانواده و
بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده،
علیه وی طرح شکایت کرده و نفقه معوقه را مطالبه کند.
در مواردی که پدر در قید حیات نباشد یا توان مالی نداشته باشد،
این تکلیف بر عهدهٔ جد پدری (پدرِ پدر) خواهد بود.
تغییر حضانت یا نفقه پس از صدور حکم طلاق
قانون اجازه میدهد در صورت تغییر شرایط زندگی هر یک از والدین،
دادگاه بتواند درباره حضانت یا میزان نفقه تجدیدنظر کند.
برای مثال، اگر پدر پس از طلاق به دلیل بیماری یا اعتیاد صلاحیت نگهداری از فرزند را از دست دهد،
مادر میتواند با ارائه دلایل مستند، تقاضای واگذاری حضانت را مطرح کند.
همچنین اگر هزینههای زندگی کودک افزایش یابد،
دادگاه میتواند حکم جدیدی برای افزایش نفقه صادر نماید.
نقش وکیل در پرونده حضانت و نفقه
دعاوی مرتبط با حضانت و نفقه معمولاً همراه با چالشهای احساسی و حقوقی فراوانی هستند.
حضور یک وکیل خانواده متخصص در کنار مادر یا پدر،
میتواند مسیر رسیدگی را تسهیل کرده و از تضییع حقوق کودک جلوگیری نماید.
گروه وکلای وکیلان وب با تجربه فراوان در پروندههای حضانت، نفقه و طلاق از طرف زن،
آماده ارائه مشاوره و پیگیری تخصصی در سراسر کشور است.
جمعبندی
حضانت و نفقهٔ فرزند پس از طلاق،
نهتنها موضوعی خانوادگی بلکه یک وظیفهٔ قانونی است که
هدف آن تأمین آرامش و آیندهٔ فرزندان میباشد.
رعایت حقوق کودک، تصمیمگیری بر اساس مصلحت او و
همکاری والدین با دادگاه،
مهمترین گامها برای حفظ سلامت روانی و رشد اجتماعی فرزندان پس از طلاق است.
دستور موقت و تأمین خواسته؛ چطور از حقوقمان حفاظت کنیم؟
- تأمین خواسته مهریه/نفقه: درخواست توقیف اموال یا حسابها برای جلوگیری از نقلوانتقال.
- دستور موقت حضانت/ملاقات: تا زمان صدور رأی نهایی، برای مدیریت وضعیت فرزند.
- منع خروج/سایر تدابیر: در چارچوب قوانین و با تشخیص مرجع صالح.
زمانبندی واقعبینانه و هزینهها
- هزینهٔ ثبت دادخواست و دادرسی
- هزینهٔ غربالگری/مشاوره و در صورت لزوم پزشکی قانونی
- هزینهٔ کارشناسی (در صورت ارجاع)
- حقالوکاله (اختیاری ولی توصیهشده در پروندههای ادلهمحور)
مقایسهٔ کوتاه انواع طلاق
| نوع | مبنای حقوقی | کلید موفقیت | زمانبندی معمول |
|---|---|---|---|
| توافقی | تفاهم بر همهٔ آثار | توافقنامهٔ دقیق | کوتاهتر، ولی غیرتضمینی |
| به درخواست زوجه | دلایل قانونی/شروط ضمن عقد | ادلهٔ محکم + استراتژی | متغیر؛ وابسته به ادله |
| به درخواست زوج | حق درخواست با رعایت حقوق زوجه | تسویه حقوق مالی/قانونی | متغیر؛ وابسته به پرونده |
سؤالات متداول
بدون شاهد هم میشود طلاق گرفت؟
اگر شوهر نفقه ندهد ولی تمکن دارد چه میشود؟
آیا ازدواج مجدد شوهر بهتنهایی برای طلاق کافی است؟
اگر زوج مخفیانه اموالش را منتقل کند؟
مهریه و طلاق به درخواست زن ربطی به هم دارند؟
پروندهٔ تو چقدر شانس موفقیت داره؟
در یک مشاوره کوتاه، مسیر و مدارک لازم را دقیق بهت میگیم.
فرم درخواست تماس سریع
فرم زیر را پر کنید تا در اولین فرصت با شما تماس بگیریم.
مطالب مرتبط خانواده
طلاق توافقی · طلاق غیابی · مهریه · نفقه · حضانت فرزند