شروط ضمن عقد چیست و چند نوع است؟
«شروط ضمن عقد» توافقاتی هستند که زوجین همزمان با عقد ازدواج یا بعدها (با سند رسمی) اضافه میکنند. بهطور کلی سه دستهاند: شرط فعل (انجام/ترک کاری)، شرط صفت (داشتن ویژگی)، و شرط نتیجه (تحقق مستقیم یک اثر حقوقی مثل وکالت در طلاق). شرط باید مشروع، مقدور، معقول و غیرمخالف با مقتضای عقد باشد تا معتبر شناخته شود.
شروط متداول در عقدنامههای رسمی
- وکالت در طلاق برای زوجه (حق مراجعه به دفترخانه و اخذ طلاق در حدود و شروط مشخص)
- شرط عدم ازدواج مجدد زوج بدون رضایت زوجه/حکم دادگاه
- حق اشتغال و تحصیل زوجه و اختیار تعیین محل کار/رشته
- اجازه خروج از کشور (اعطای وکالت/اذن رسمی برای دریافت گذرنامه و خروج)
- حق تعیین محل سکونت یا الزام به سکونت در شهر خاص
- شرط تنصیف دارایی زوج در صورت وقوع طلاق به درخواست مرد و بدون تخلف زن
پیوندهای مرتبط: طلاق از طرف زن · طلاق از طرف مرد · مهریه
اعتبار و بطلان: چه شرطهایی اجرا نمیشود؟
شروطی که خلاف قانون آمره، اخلاق حسنه یا مقتضای عقد نکاح باشند باطل هستند (مثل سلب مطلق حق نفقه یا سلب کامل حق مراجعه به دادگاه). همچنین شرط نامقدور یا مبهم نیز قابلیت اجرا ندارد. اما بطلان شرط لزوماً موجب بطلان عقد نکاح نیست مگر شرط، جزء ذات عقد قرار گرفته باشد.
شرط تنصیف دارایی (نصف اموال) دقیقاً چیست؟
در بسیاری از عقدنامهها شرطی پیشبینی شده که اگر زوج بنا به اراده خود تقاضای طلاق دهد و تخلف مؤثر از جانب زوجه در کار نباشد، مکلف است تا حداکثر نصف دارایی خود را که پس از ازدواج تحصیل کرده به زوجه منتقل کند. این شرط تعهدی است و اجرای آن نیازمند احراز شرایط و تعیین میزان توسط دادگاه یا براساس تراضی در دفترخانه است.
شرایط اعمال تنصیف و استثناها
| شرط/وضعیت | توضیح |
|---|---|
| درخواست طلاق از سوی زوج | اگر طلاق به درخواست مرد باشد (و نه حکم بهعلت تخلف زن یا طلاق توافقی بدون اشاره)، شرط فعال میشود. |
| عدم تقصیر مؤثر زوجه | در صورت اثبات تخلف جدی زوجه که مبنای طلاق باشد، معمولاً تنصیف منتفی یا کاهش مییابد. |
| تعیین «دارایی تحصیلشده پس از ازدواج» | داراییهای قبل از نکاح و هدایای اختصاصی معمولاً داخل محاسبه نمیآیند؛ بدهیها کسر میشود. |
| سقف «حداکثر نصف» | دادگاه با توجه به اوضاعواحوال و میزان مشارکت معنوی/اقتصادی، درصد را تا سقف 50٪ تعیین میکند. |
| نقلوانتقال صوری | انتقالهای نمایشیِ نزدیکِ به طلاق با هدف فرار از تعهد قابل بیاعتبارسازی است. |
مراحل مطالبه و اجرای تنصیف
استناد به شرط در دادخواست/لایحه
ارائه تصویر مصدّق عقدنامه و بند مربوط به تنصیف + شرح تحقق شرایط (طلاق به درخواست زوج و…)
احراز اموال پس از ازدواج
استعلام ثبتی/بانکی/بورسی، فاکتورها، قراردادها، لیست اموال منقول/غیرمنقول؛ درخواست کارشناسی.
تعیین خالص دارایی و درصد
کسر بدهیها و مستثنیات دین؛ نظر کارشناس رسمی برای ارزشگذاری؛ تعیین درصد تا سقف ۵۰٪.
صدور حکم/قید در گواهی و ثبت در دفترخانه
اجرای انتقال در دفترخانه (سهم مشاع/نقل نقدی) یا قید تکلیف در رأی طلاق؛ ضمانت اجرا در عدم انجام.
مدارک ضروری و نکات اثباتی
- عقدنامه رسمی و بند شرط تنصیف (خوانا و مُهرشده)
- ادلهٔ درخواست طلاق از سوی زوج (اسناد دادرسی، اظهارات، گواهی دفترخانه)
- فهرست اموال پس از ازدواج + مستندات مالکیت/ارزش
- اسناد بدهیها و تعهدات برای کسر از دارایی خالص
- در صورت ظن به انتقال صوری: استعلامات، شهادت شهود، قرائن زمانیِ نزدیک به طلاق
دفاعیات رایج در برابر تنصیف (دیدگاه زوج)
- عدم تحقق شرط: طلاق ناشی از تخلف زوجه یا به درخواست زوجه/توافقی بدون تنصیف.
- منشأ پیش از ازدواج: اموال مدعیشده قبل از نکاح تحصیل شدهاند یا از زمره هدایای اختصاصیاند.
- عدم احراز مالکیت واقعی: اموال متعلق به شخص ثالث/شرکت یا دارای شراکت پیچیدهاند.
- ارزشگذاری نامتعارف: اعتراض به نظریه کارشناسی و درخواست هیأت کارشناسی.
سؤالات متداول
آیا میتوان شرط تنصیف را بهصورت عدد ثابت (مثلاً ۳۰٪) نوشت؟
اگر طلاق به درخواست زوجه باشد، تنصیف اجرا میشود؟
اموال موروثی یا هدایای شخصی هم شامل تنصیف میشود؟
میتوان بعد از عقد، شرط تنصیف را اضافه کرد؟
اگر زوج اموالش را صوری منتقل کند چه میشود؟
میخوای شرطهات درست و بیدردسر اجرا بشه؟
تنظیم دقیق متن شرط و استراتژی اثبات/دفاع، سرنوشت پرونده رو عوض میکنه.